Depresja oddechowa. Co jest przyczyną?
Jak podaje ABC Zdrowie i Wirtualna Polska, depresja oddechowa jest stanem, który polega na zaburzeniu prawidłowego funkcjonowania układu oddechowego. Objawia się ona zmniejszeniem częstości i głębokości oddechów, co jest wynikiem osłabienia aktywności ośrodka oddechowego. Skutkiem tego zaburzenia jest niedotlenienie organizmu, które może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Ale jak dokładnie wygląda depresja oddechowa? Jakie są jej przyczyny i jakie działania powinny być podjęte w celu jej leczenia?
Depresja oddechowa, inaczej opisywana jako stan, w którym dochodzi do zmniejszenia częstości i głębokości oddechów, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta. Jej istotą jest zahamowanie działania ośrodka oddechowego, co prowadzi do zaniku spontanicznej aktywności oddechowej. W efekcie pojawia się ryzyko niedotlenienia tkanek, a w skrajnych przypadkach – zatrzymania oddychania i zgonu.
Depresję oddechową można rozpoznać po coraz rzadszych i płytszych oddechach pacjenta. W normie, prawidłowa liczba oddechów na minutę powinna wynosić od 12 do 20, a objętość oddechowa, czyli ilość powietrza wchodząca i wychodząca z płuc podczas swobodnego oddychania, powinna wynosić około 500 ml. Kiedy liczba oddechów spada, a ich głębokość jest znacznie mniejsza, dochodzi do spadku saturacji poniżej 90 proc. U zdrowych osób powinna ona wynosić około 95-99 proc.
Depresja oddechowa może przybierać różne formy, w zależności od stopnia jej zaawansowania, czyli nasilenia problemu. Czasami zaburzenie to może mieć charakter bezobjawowy, co oznacza, że pacjenci mogą nawet nie być świadomi istnienia problemu.
Jednak sytuacja może być bardzo poważna. Czasami depresja oddechowa wywołuje bardzo dokuczliwe dolegliwości, takie jak silne uczucie duszności, brak powietrza, bezdech oraz towarzyszący im niepokój, silne pobudzenie, a nawet stany lękowe.
U pacjentów nieprzytomnych objawy mogą nie występować, ale mogą też manifestować się w postaci specyficznych dźwięków przy oddychaniu, przyspieszenia akcji serca czy długich i nienaturalnych przerw w oddychaniu.
U osób, które dotknęła depresja oddechowa, często obserwuje się różne reakcje kompensacyjne ze strony układu krążenia. To na przykład znaczne przyspieszenie czynności serca czy sinica, głównie w obrębie ust czy paznokci.
Postępujące upośledzenie czynności ośrodka oddechowego w zakresie częstotliwości i głębokości oddechu może sprawić, że dojdzie do zatrzymania oddychania. Oznacza to, że jeśli nie zostanie włączone leczenie, pacjenta czeka śmierć.
Przyczyn występowania tego schorzenia jest wiele. To różne czynniki i stany, które zaburzają czynność mózgowego ośrodka kontrolującego oddychanie. Może nim być między innymi:
- uszkodzenie rdzenia przedłużonego (gdzie jest zlokalizowany ośrodek oddechowy) wskutek urazu czaszkowo-mózgowego, nowotworu lub udaru (niedokrwienie lub krwotok w obrębie pnia mózgu),
- zatrucie alkoholem (depresja oddechowa po alkoholu),
- przedawkowanie narkotyków,
- zatrucie lekami, przedawkowanie leków nasennych, opioidowych środków przeciwbólowych (np. morfina, fentanyl, oksykodon – depresja oddechowa po opioidach) czy leków uspokajających,
- centralny bezdech senny, to jest zatrzymanie przepływu powietrza przez drogi oddechowe w czasie snu w wyniku zatrzymania ruchów oddechowych klatki piersiowej,
- śpiączka metaboliczna w przebiegu nieleczonej, ciężkiej niedoczynności tarczycy.
Depresja oddechowa u dzieci, zwłaszcza niemowląt, to „śmierć łóżeczkowa” (SIDS, ang. sudden infant death syndrome).
Badaniem pozwalającym na ocenę wydolności układu oddechowego jest gazometria krwi tętniczej. Oznacza się w niej ciśnienia parcjalne tlenu i dwutlenku węgla, pH i poziom elektrolitów.
Leczenie depresji oddechowej jest zależne od przebiegu epizodu i podłoża problemu. Celem postępowania jest zapewnienie pacjentowi dostaw powietrza. Kluczowe jest także ustalenie i wyeliminowanie przyczyny zaburzeń oddychania. Od tego zależy leczenie.
Choć depresja oddechowa ma związek z zahamowaniem ośrodka oddechowego i zanikiem spontanicznej aktywności oddechowej, inne jest postępowanie w przypadku przedawkowania leków opioidowych czy alkoholu, urazu czy choroby nowotworowej w obrębie mózgowia.
Zaburzenia oddechowe bez wątpienia wymagają szybkiej reakcji: otwarcia okien, a w przypadku ustania oddechu resuscytacji oddechowej i wezwania karetki pogotowia ratunkowego.
W terapii zalecana jest zarówno farmakoterapia (np. odtrutką na opioidy jest nalokson), jak i terapia hiperbaryczna. Może zaistnieć potrzeba zaintubowania pacjenta. W sytuacji, gdy odwrócenie przyczyny nie jest możliwe lub trwa długo, pomóc może mechaniczna wentylacja płuc. Bez leczenia depresja oddechowa może doprowadzić do śpiączki lub zgonu.
